Koninklijk fietsen van Apeldoorn naar Moers

Het oosten van Gelderland heeft altijd al een sterke band gehad met de gebieden aan de andere kant van de Nederlands-Duitse grens. Die band is voor een groot deel te danken aan de leden van het Huis van Oranje-Nassau. In het verleden bezaten veel leden van de familie aan beide kanten van de huidige grens woningen, of zelfs hele steden! Fietsend van Apeldoorn naar Moers ontdek je hoe verweven de geschiedenis is, terwijl je geniet van een fietstocht door een gevarieerd landschap met kastelen, vestingsteden en uitgestrekte rivierlandschappen. Niet voor niets werd deze fietstocht in 2021 genomineerd voor de titel Fietsroute van het jaar! 

Dit artikel is afkomstig uit de eerste editie van het gratis online magazine Vorstelijk op pad over de Oranjeroute. 

Koninklijke start in Apeldoorn

De band tussen Apeldoorn en het Huis van Oranje is bekend. Aan de rand van de stad ligt Het Loo, het paleis dat in opdracht van stadhouder Willem III werd gebouwd als jachtslot en tot 1975 daadwerkelijk bewoond door leden van de Koninklijke familie. Inmiddels is het paleis een museum dat – naast gevarieerde tijdelijke tentoonstellingen – ook veel vertelt over de geschiedenis van het Huis van Oranje. Een prima manier om een fietstocht over de Oranjeroute mee te beginnen!

Vanaf Het Loo volg je de gemarkeerde route in een boog rondom de stad. Als Apeldoorn echt achter je licht, fiets je door naar Brummen en Rheden. Hier begint het landschap te veranderen en hoe verder je komt, hoe meer die verandering zichtbaar is. Zeker bij vestingstad Doesburg ben je echt in een rivierenlandschap. De vestingwerken rondom de stad zijn deels te danken aan de opdrachten die stadhouder Prins Maurits gaf. Afstappen om de vestingwerken en het historische centrum van Doesburg te verkennen, is zeker een aanrader. Wie even bij De Waag neerstrijkt, zou zomaar in de oudste horecagelegenheid van Nederland kunnen zitten, al zijn er meer horecagelegenheden die aanspraak maken op deze titel. 

Vanaf Doesburg gaat het verder door de Achterhoek, Liemers en het Montferland. Een regio die bekend staat om het gevarieerde coulisselandschap, met bossen, velden en veel kastelen en oude plaatsjes. Een landschap dat bijna garant staat voor een heerlijke fietstocht. Wat minder mensen weten, is dat de Oranjes hier tijdens de Tachtigjarige oorlog erg actief zijn geweest. Veldheren zoals Prins Maurits en stadhouder Frederik Hendrik (bijnaam: de Stedendwinger) en hun Spaanse tegenstanders marcheerden hier aan het hoofd van hun legers keer op keer door de streek en eigenlijk zouden de gevechten om steden als Zutphen, Doetinchem en Groenlo net zo’n status in de Nederlandse geschiedenis verdienen als Den Briel, Nieuwpoort, Leiden, Alkmaar en Breda.

De grens over bij ‘s-Heerenberg

Je zou kunnen zeggen dat het grote kasteel Huis Bergh in ’s-Heerenberg symbool kan staan voor die bewogen geschiedenis. In het kasteel vind je nu een museum waar je veel informatie kan vinden over die roerige tijd, maar ook de roerige tijden die nog zouden volgen. Vanaf de toren van het kasteel (alleen met rondleidingen te beklimmen) heb je ook een prachtig uitzicht over de omgeving. 

’s-Heerenberg is ook de symbolische grensovergang naar Duitsland, waarna je al snel in Emmerich bent. Emmerich staat bij velen ook in het geheugen als Emmerik. De stad is meer dan eens ‘Nederlands’ geweest en tijdens hun reizen zijn verschillende Oranjes hier ongetwijfeld langsgekomen om de grens én de Rijn over te steken. Dat zal wel anders gegaan zijn dan nu, want nu wordt de Rijnoversteek gevormd door een enorme hangbrug, een van de langste hangbruggen van Duitsland! Daarmee komen we ook langzaamaan in de buurt van Kleve, of Kleef, waarvan het kasteel Schwanenburg hoog boven de stad uittorent.

Oranjestad Kleve

Kleve is een echte Oranjestad. Het grote kasteel was de woonplaats van Louisa-Henrietta, de oudste dochter van stadhouder Frederik Hendrik. Ook was Kleve lange tijd de residentie van stadhouder Johan Maurits van Nassau-Siegen, die wij vooral kennen als de opdrachtgever voor het Mauritshuis in Den Haag. Johan Maurits liet ook enorme tuinen aanleggen, waarvan hij de plannen liet tekenen door Jacob van Campen. Die kennen we ook als architect van het Paleis op de Dam. 

Vanuit Kleve gaat het verder richting Moers. Vanuit Kleve rij je eerst door het open rivierlandschap richting Kalkar en het Romeinse Xanten, dat zeker een pauzestop waard is. Ook voorbij Xanten blijft het landschap open, al zul je aan de horizon zien dat het vlakke Nederland écht achter je ligt. Er doemen langzaamaan meer heuvels op. Je volgt de loop van de Rijn tot aan Rheinberg, waar de route afbuigt richting Moers. 

Net als in de Achterhoek, drukte Maurits ook hier met zijn krijgsverrichtingen een groot stempel op de geschiedenis. In 1597 wist Maurits de stad (in het Nederlands toen bekend als Meurs) te veroveren op de Spanjaarden. Walburgis van Nieuwenaar, gravin van de stad, liet Maurits als erfgenaam van de stad opnemen in haar testament, waardoor de stad na haar overlijden inderdaad in zijn handen kwam.

Meer weten?

In totaal zijn er drie meerdaagse fietstochten via de Oranjeroute, waarvan dit artikel er één beschrijft. Meer weten over deze en andere fietstochten over de Oranjeroute? Op de site van de Oranjeroute vind je alle beschrijvingen inclusief de GPX-files. Meer weten over de Oranjeroute? In ons gratis online magazine vertellen we je meer over deze bijzondere route en de historische achtergrond ervan.